|
Những bài học trên mạng
Nhân đọc bài của một văn sĩ Gia nă Đại tôi phổ thơ để dễ nhớ. Câu chuyện thật cảm động thời Québec cận đại, Ảnh hưởng tốt của một người bạn ấu thời in sâu tâm hồn tác giả, đă giúp ông sống với tâm linh hưóng chân thiện mỹ. Tôi đặt tên cho bài thơ: ẤU THỜI
Ấu thời
Thuở tôi c̣n bé, điện thoại hiếm, nhưng cha tôi không kém người ta có điện thoại ở trong nhà: Đó là hộp gỗ bóng ḷa vẹc-ni trên bờ tuờng lối đi vào bếp có ống nghe, treo nép bên hông. Tôi thấp quá chỉ đứng trông, say sưa nghe mẹ nói dông nói dài, như chuyện tṛ với ai trong máy. Lâu ngày tôi nghiệm thấy rơ ràng: Trong máy có người ẩn tàng tên là "dịch vụ hỏi han, xin mời", giống thần linh ẩn nơi b́nh cổ. Thần và tôi gặp gỡ đầu tiên: Trong dịp mẹ thăm láng giềng , tôi chơi lủi thủi, thói quen thường ngày, ở tầng hầm loay hoay đục đóng, vô ư búa đập trúng ngón tay. Đau thấu trời làm sao đây? Máu tụ giần giật ngón tay sưng dần Mút ngón đau, khổ thân muốn khóc. Đi loanh quanh rồi bước lên lầu. Đi ngang điện thoại ngẫng đầu, nhớ ra ḿnh phải kêu cầu thần linh T́m cái ghế tôi rinh gần máy vội leo lên cầm lấy ống nghe, bấm nút dịch vụ, rè rè : -“Bạn cần ǵ, tôi đang nghe đây nầy » -“Bị búa dập ngón tay đau lắm, ‘’phải làm ǵ để giảm cơn đau?” Đầu giây giọng nói lo âu: -“Máu có chảy? người nhà đâu?một ḿnh?” -“Mẹ cháu sang láng giềng, nhà trống Máu không ra, đau đớn quá chừng”. -“Có biết mở tủ lạnh không? “Lấy cục nước đá rồi dùng ấp lên “ngón tay đau liền liền em nhé!” Tôi làm theo thấy nhẹ cơn đau. Nước đá lạnh thật nhiệm mầu tê ngón tay, giảm cơn đau dần dần. Từ đó tôi kết thân với máy Hàng ngày nhờ giảng dạy đủ điều: Hỏi bài sử kư, địa dư, Mộng lệ An thành phố to, nơi nao?. Cả chuyện nhỏ nhặt tầm phào: Sóc con tôi mới lượm vào để nuôi -“Sóc con ăn gi?”, tôi van vĩ Bà trong máy tỉ mỉ giải bày: -“Ăn hạt dẽ và trái cây Nếu sóc c̣n yếu, uống ngay sửa ḅ.” Lần đầu tiên tuổi thơ mất mát: Chim họa mi thường hát trong lồng, nổi vui gia đ́nh nức ḷng, bỗng chết tức tưởi, đống lông lù xù. Quá buồn thảm, tâm tư chùng xuống, tôi giải bày đau đớn với bà. Cảm thông thất vọng sâu xa bà t́m mọi cách để mà ủi an: Cuối cùng bà nói rằng: “Paul nhớ “rằng bên kia thế giới chúng ta “Ở đó chỉ có tiếng ca “Chim hát không dứt, chan ḥa niềm vui”. Nghe lời đó, ḷng tôi bớt tủi Đau thương được an ủi vỗ về: Họa mi tôi hát say mê Bên kia thế giới tràn trề niềm vui. Lần chót bà giúp tôi viết đúng chữ réparation lủng củng khó khăn, kiên nhẫn dạy tôi đánh vần: Bà đúng là bạn thiết thân không rời. Năm 9 tuổi gia đ́nh dời chỗ khác, lên Baie Comeau, v́ công tác ba tôi. Thói quen cũ phải bỏ thôi, v́ điện thoại mới sáng ngời tối tân, không có nút hỏi han dịch vụ, vắng bà tiên ngày cũ thân thương. Tuy bằng i-nốc sáng choang để trên bàn thấp dễ dàng với tay máy mới ấy không gây hứng thú Tôi chỉ mơ máy cũ thân quen
Nhiều năm sau tôi phải lên Mộng lệ An tiếp tục luyện rèn tương lai. Chuyến máy bay ghé qua Québec, hai ǵờ sau mới tiếp hành tŕnh. Lang thang dăy phố một ḿnh, bổng đâu t́m lại bóng h́nh ngày xưa: Tiệm đồ cổ vẫn xài đồ cổ có điện thoại hộp gỗ thô sơ. Lại gần không chút đắn đo bấm nút “chỉ dẫn”; bất ngờ đầu kia giọng quen thuộc ngày xưa đáp lại: “chỉ dẫn đây”. Tôi trả lời ngay: -“Đánh vần giùm cháu chữ nầy Réparation, cháu thấy vừa gay, vừa dài » Một thoáng yên lặng trôi qua rồi giọng trong trẻo thiết tha hỏi rằng: “ngón tay em chắc lành rồi hẳn?” Tôi vui mừng: -“Bà vẫn như xưa “Bà ơi những năm ấu thơ, “bà rất quan trọng với tôi nhường nào. “Mỗi ngày cùng với bà tṛ chuyện “hết cô đơn yêu mến cuộc đời, “tự tin, tâm trí thảnh thơi “tuổi thơ dệt mộng nhẹ trôi êm đềm. Bà trả lời:”rằng em có biết “mỗi ngày tôi tha thiết trông chờ “em gọi để được chuyện tṛ. “Tôi không con cái bơ vơ giữa đời “Điện đàm giữa em và tôi “đem lại những phút vui tươi ấm ḷng. “Tôi xem em như con ruôt thịt “Bấy lâu nay tha thiết trông chờ “khắc khoải tiếng em trong mơ “Hôm nay nghe lại: trời cho ơn lành. Tôi trả lời:” Cháu hằng nghĩ đến “Bà là Tiên thân mến tuổi thơ “Khi nào có dịp bà cho “Cháu gọi bà để chuyện tṛ thân thương” Bà nói: -“Tôi ước mong em gọi “Hỏi gặp ai, em nói Sally”
Ba tháng sau trở về Québec Nhấn điện thoại giọng khác trả lời: - “Bà Sally đâu rồi” tôi hỏi -“Tôi lấy làm buồn mà nói ông rằng “Sally làm bán thời gian “V́ hay đau yếu những năm cuối đời “Bà chết ba tuần rồi, tội nghiệp « chỉ bạn bè thu xếp ma tang « v́ bà không có thân nhân. Nghe tin dữ, tôi bần thần ngất ngây định gác máy, đầu giây tiếp nối: « Ông là Paul, xin lỗi, phải không? buồn bă tôi trả lời : »Vâng » -« Thế th́ tôi đă trông ông lâu rồi. « Sally trước khi qua đời gửi lại « Một lá thư dặn phải mở ra « Đọc cho ông nghe lời bà : « Đây nầy : Paul nhớ lời ta tâm t́nh « Bên kia thế giới ḿnh đang ở « Có thiên đường, không đau khổ chia ly « Ở đó tiếng chim họa mi “hát không dứt, sống sướng vui vĩnh hằng”
Tôi cám ơn lời trối trăn đằm thắm mà Sally gửi gắm cho tôi Để tôi ghi nhớ trọn đời Ảnh hưởng giao tiếp giữa người với nhau Lời Sally khắc sâu tâm khảm từ ấu thơ dấu ấn tâm linh hướng tôi theo một hành tŕnh chân, thiện, mỹ Sally dành riêng tôi.
Khánh Giao
Trong một điện thư khác, ca tụng bài chúc thư của ông Tôn vận Tuyển (viện trưởng trường Quốc gia hành chánh Đài Loan), mà tôi phổ thơ sau đây:
Di chúc ông Tôn Vận Tuyển
Khánh Giao phổ thơ
Dù thương hay không, th́ kiếp sau cũng không c̣n dịp gặp nhau nửa rồi. Các con thân mến đây lời của cha căn dặn khi rời thế gian. Lời cha dựa trên ba nguyên tắc”: đời vô thường nào chắc trường tồn nói sớm để hiểu hay hơn Nếu cha không nói, chẳng c̣n có ai dặn các con dông dài nhiều chuyện dựa theo bao kinh nghiệm máu xương cha đă thất bại, đau thương ghi nhận lại, sáng soi đường quang minh, giúp các con trưởng thành, chín chắn Tránh hoang phí nhầm lẫn trong đời Thứ nhất đối xử với người nếu ai không tốt, ta thời lánh xa đừng bận tâm, ôn ḥa, nhă nhặn V́ trên đời nầy chẳng có ai Có bổn phận tốt với ta Ngoài cha mẹ ,ruột rà t́nh thâm Nếu có ai đă làm chuyện tốt Th́ biết ơn, mực thước giao t́nh thận trọng đừng quá cả tin v́ người đời nghĩ đến ḿnh phần đông làm việc tốt để ḥng thủ lợi Chớ vội vàng xem họ bạn thân Thư hai, mọi người trên trần có thể thay thế, dù rằng khác nhau Cũng không có vật nào nhất thiết phải sở hữu, bám riết không rời Hiểu nguyên lư đó để rồi Sau nầy nếu mất bạn đời trăm năm hay những ǵ vô vàn trân quư th́ con cũng nên hiểu cho là không phải trời sập đâu mà không nên bi lụy, xót xa, chán đời Thứ ba nhớ đời người ngắn ngũi Nếu hôm nay lăng phí th́ giờ Mai đây mới hiểu, thôi rồi vĩnh viễn đă mất quảng đời quí trân nếu sớm biết thời gian quá quí th́ tận hưởng dương thế nhiều hơn Trông mong cho được sống trường Chi bằng hiện tại sống trong đủ đầy Thứ tư:trên đời nầy nhất thiết Không có chuyện:bất diệt yêu thương Ái t́nh chẳng qua b́nh thường nhất thời cảm xúc môi trường gây ra tuyệt đối đổi thay qua hoàn cảnh biến thiên theo hướng dẫn thời gian Nếu người yêu con sang ngang th́ con nhẫn nại, dần dần sẽ quên để tâm tư b́nh yên lắng đọng đau khổ cùng thất vọng nhạt nḥa Đừng ôm ấp những ngày qua chỉ là ảo ảnh, gọi là yêu thương Tội ǵ phải đau buồn bi lụy Thất t́nh để uổng phí ngày xanh Thứ năm có người công thành nổi tiếng mà chẳng học hành bao nhiêu chẳng có bằng cấp cao, chuyên biệt không có nghĩa, hiểu biết không cần Kiến thức đạt do học hành Giáo dục vũ khí ta cầm trong tay Có thể ta dựng xây sự nghiệp với tay trắng, nhưng tiếp theo là nên nhớ kỷ một điều nầy phải có tấc sắt trong tay mới thành Thứ sáu cha không cần phụng dưỡng của các con trong quảng đời nầy Ngược lại, cha cũng cho hay không bao bọc nữa cả bầy các con các con đă lớn khôn, độc lập cha đă tṛn thiên chức của ḿnh Các con nay đă thành danh Xe nhà, xe buưt, hành tŕnh tùy nghi Xúp vi cá, bánh ḿ, ăn tiệm đều phải lấy trách nhiệm làm đầu Thứ bảy cha có yêu cầu con giữ chữ Tín, làm sao vẹn ṭan nhưng không bắt tha nhân giữ tín Đối xử tốt thể hiện với người Nhưng không kỳ vọng ở nơi tha nhân xử tốt cười vui với ḿnh Đừng nghĩ là công b́nh họ phải Làm điều tốt trả lại cho ta Phải hiểu rơ, khỏi xót xa cho người vô cảm hay là vô ân Thứ tám, xem thấy tha nhân trong mười mấy, hai chục năm kiên tŕ mỗi tuần mua đúng kỳ, vé số nhưng vẫn nghèo, chứng tỏ ra rằng : Muốn phát đạt, phải siêng năng Cho không vật dụng, thế gian chối từ Thứ chín gia đ́nh sum họp được là duyên phận, phúc đức từ đâu Kiếp nầy chung sống với nhau Như thế nào, được bao lâu, phúc phần Hăy trân quư, quảng thời gian gần gũi Dù có thương hay đổi không thương Kiếp sau chắc ǵ cùng đường chắc ǵ gặp lại, tiếc thương muộn rồi
Qua hai bài thơ trên. phản ảnh cả một nền văn hóa của hai xứ sở Đài Loan và Gia nă Đại. Văn hóa chịu ảnh hưởng địa lư, lịch sử, tôn giáo, cùng nhiều yếu tố khác nữa Xuyên qua hai câu chuyện trên đây (“ấu thời” và “ chúc thư của một người cha” ) chúng ta thấy những sự khác biệt giữa Đông và Tây mà các nhà văn Lin Yu Tang, Rudyard Kipling, đă từng nói đến. Chuyện “ấu thời” của một nhà văn Québec cận đại mà tôi phổ thơ trên đây, chịu ảnh hưởng Thiên Chúa Giáo sâu đậm. Tuy câu chuyện mang nặng dấu ấn bi thảm của cuộc đời, nhưng vẫn có một niềm lạc quan của một thiên đường vĩnh hằng mai sau, một niềm tin vào ḷng tốt vô vị lợi của con người, chấp nhận những thiệt tḥi cho ḿnh để đem lại hạnh phúc cho kẻ khác. Bà Sally cô đơn, không con cái gia đ́nh, thân nhân luôn đem lại an ủi, giúp đỡ cho người khác và đặc biệt đă dem lại cho một em bé một ấu thời ấm cúng, tự tin, vui vẻ.
Trái lại di chúc của viện trưởng trường Quốc gia hành chánh Đài Loan mang nặng ảnh hưỏng luân lư Khổng Mạnh, và Phật Giáo. Ông tin ở luân hồi và không hy vọng ông và con cái gặp nhau ở kiếp sau. C̣n kiếp nầy ông nhắn nhũ những điều thực tế, đôi khi ích kỷ , như phải cẩn thận đối với người làm điều tốt cho ta. T́nh cảm lúc nào cũng mực thước, xem chuyện mất người thân yêu nhất không phải là trời sập, vv..Nói chung quan niệm ông về cuộc sống rất thực tế, không nặng về tâm linh có một đời sau, mà chỉ làm sao cho đời nầy được thoải mái, có lợi cho cá nhân mà không phương hại đến người khác Không trông mong ở tha nhân một sự hy sinh thiệt tḥi ǵ cho ḿnh. Và ngay chính ḿnh cũng không làm điều tốt cho tha nhân, chỉ trừ giữa cha con ruột thịt Ông không đặt nặng t́nh yêu thương vô vị lợi như phương Tây, Nói chung, t́nh cảm nghèo nàn, mực thước, thực tế Giữa cha con có thể thương hay không thương. T́nh yêu chỉ nhất thời, thay đổi với hoàn cảnh và thời gian:
“Ái t́nh chẳng qua b́nh thường “ nhất thời cảm xúc môi trường gây ra “tuyệt đối đổi thay qua hoàn cảnh “ biến thiên theo hướng dẫn thời gian.
V́ chỉ tin tưởng vào đời nầy, nên đời sống tâm linh, hóa ra nghèo nàn :
“Thứ hai, mọi người trên trần “có thể thay thế, dù rằng khác nhau
Theo thuyết Nhân Vị (personnalisme), Tây Phương tin rằng “cá nhân không thể thay thế được (l’individu est irremplacable). Mỗi người được Thượng Đế sinh ra là một nhân vị riêng biệt, có một đời sống riêng biệt, và một tâm linh vĩnh cữu riêng biệt Mọi cá nhân đều b́nh đẳng. Linh hồn một người vô danh, ít kiến thức cũng là một đơn vị không thể thay thế, giống như một danh nhân thông thái.
Tâm trạng ấy cho ta hiểu được phần nào v́ sao thế giới tân tiến văn minh sợ Trung Quốc, v́ họ sống cho chính họ nhiều hơn là cho tha nhân Sự ích kỷ đó đưa đến thị trường cướp giật, giả mạo, lấy sức mạnh áp bức xâm chiếm láng giềng và các dân tộc khác.
Thiên Chúa Giáo dạy rằng: “yêu người như minh ta vậy” nhắc nhủ ta yêu tha nhân, chứ không được dửng dưng, không t́nh cảm, cho nhiều hơn nhận, hạnh phúc ở chỗ đem hạnh phúc đến cho người khác như linh mục Pierre đă nói:
Có vui sướng nào sánh bằng, khi tạo hạnh phúc tha nhân chan ḥa.
Vả lại khi tin tưởng có một đời sau vĩnh cửu. t́nh cảm chúng ta sẽ phong phú bội phần. T́nh cha con, vợ chồng, bạn hữu v.v. sẽ trường tồn măi măi, không chấm dứt ở ngưỡng của sự chết. Chúng ta sẽ đoàn tụ nơi thiên đuờng vĩnh cửu Và thực hiện ở đó những mộng ước mà đời nầy không đem lại được. Muốn đoàn tụ như thế chúng ta càng ra sức sống đạo đức, nhân từ, yêu người, để bảo đảm được vào thiên đuờng hưởng phước chung với nhau.
BS Phùng Văn Hạnh |
