Điểm báo 30/9/2025

 

 

Ukraine và cuộc chiến tranh robot

 

Tân thủ tướng Pháp vừa lên đã có nguy cơ bị đảng xã hội trừng phạt, chiến tranh ở Ukraine trở thành một cuộc chiến robot, tổng thống Mỹ chuẩn bị cho việc mua lại TikTok là một số vấn đề thời sự suy nghĩ bật ngày 29/09/2025.

 

Thụy My

 

Các quân nhân Ukraine gần tiền tuyến Kostiantynivk tiếp nhận một robot, ngày 10/09/2025. AP - Alex Babenko

 

 

Nga lập kỷ lục oanh tạc mới vào Ukraine: Gần 600 drone và 50 hỏa tiễn trong đêm

 

Về tình hình Ukraine, Le Figaro chú ý đến việc Matxcơva tiếp tục cuộc chiến tiêu hao, hôm qua ồ ạt không kích nước láng giềng với 595 drone và 48 hỏa tiễn, trong đó có đến 38 hỏa tiễn Kh-101, 8 chiếc thuộc loại Kalibr và 2 Kinzhal. Kremlin khẳng định chỉ nhắm vào các địa điểm quân sự, nhưng có ít nhất 4 người thiệt mạng trong đó có một bé gái 12 tuổi.

 

Kể từ đầu tháng Chín, Nga bắn sang đến 800 drone một lượt, con số 500 drone trở thành bình thường và các chuyên gia ước tính sẽ lên đến 1.000 chiếc một đêm. Kyiv đã khai triển mạng lưới cảm biến âm thanh và radar, nhưng biên giới quá dài nên không thể chặn hết. Quân Nga còn trộn lẫn các drone mồi nhử Gebera với drone tác chiến Geran-3 để đánh lừa, và cho bay cao hơn để tránh phòng không, nhằm gieo rắc khủng hoảng, làm đối thủ kiệt sức. Ukraine đành bỏ qua một số không đánh chặn để khỏi cạn kiệt vũ khí.

 

Hôm qua tổng thống Volodymyr Zelensky loan báo khai triển hệ thống Patriot vừa được Israel cung cấp, tuy nhiên về lâu về dài không thể lãng phí trước các drone giá rẻ. Còn một số cách tự vệ khác như gây nhiễu, đại bác chống drone, nhưng bộ trưởng quốc phòng Denys Shmyhal cho biết còn cần 1.000 drone đánh chặn như Bagnet, hay Besomar 3210, nhưng chúng đều bay chậm hơn mục tiêu.

 

 

Cuộc cách mạng robot trên tiền tuyến của Kyiv

 

Đối phó với quân Nga đông đảo hơn về người và phương tiện, Kyiv phải rất sáng tạo. Trong bài « Cuộc cách mạng về drone mặt đất (robot) trên tiền tuyến », phóng viên La Croix đến với những chiến binh Ukraine ở phía bắc Kharkiv. Lữ đoàn 13 thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia « Khartia » sử dụng drone để tiếp tế cho mặt trận.

 

Trước khi màn đêm buông xuống, những người lính đã đặt các robot lên rờ-moọt được xe bán tải kéo đi, phóng về phía tiền phương. Trên đường đi, họ lại dừng lại ở một địa điểm kín đáo để chất thêm 200 ký đạn dược, nước uống, lương thực, kể cả một ít thức ăn chơi...Tại một bìa làng, các drone được dỡ khỏi xe, những người điều khiển từ các căn hầm bắt đầu đưa chúng vào một cuộc hành trình dài. Trên đoạn đường đầu tiên, các thiết bị này được bảo vệ bằng lưới chống drone - để tránh vô số drone tự sát, được gọi là « FPV » vì chúng được điều khiển từ góc nhìn của người vận hành.

 

Từ hơn một năm qua, tính chất của mặt trận đã thay đổi sâu sắc. Mặc dù các đợt bắn pháo, oanh tạc và các trận đánh bộ binh vẫn chưa biến mất, đến 70 % thiệt hại do drone gây ra, chúng có thể bám theo các mục tiêu di động. Theo Oleksandr Kamychine, cố vấn tổng thống Ukraine, giờ đây đến 95 % số thiết giáp bị phá hủy là do drone vì chậm chạp và dễ thấy. Trong bề rộng 20 kilomet từ chiến tuyến, khó thể di chuyển mà không bị nhắm đến.

 

 

Robot sắp thay thế được các chiến binh?

 

Để bảo vệ nguồn nhân lực quý giá trong môi trường đã trở nên vô cùng nguy hiểm, Ukraine đương nhiên phải chuyển sang công nghệ. Một chiến binh nói: « Nếu Nga phá hủy một drone, chỉ mất tiền chứ không mất đi mạng sống một người lính ». Vẫn có thể tiếp tế cho các vị trí tiền phương bằng cách đi bộ vài cây số cuối cùng, thậm chí dùng drone thả xuống từ trên không, nhưng chỉ được 15-20 ký hàng, còn robot mang được đến một tấn. Những khung gầm được cải biến thành robot điều khiến từ xa, có tốc độ 10 đến 15 km/giờ, tự động khoảng 30 kilomet, giá thành từ 7.000 € trở đi, dễ ẩn náu dưới tán cây.

 

Phải chăng sau drone không kích, đến lượt một chuyển động mới trên chiến trường? Ông Andriy Biletsky, tư lệnh quân đoàn 3 tin rằng « đang trong giai đoạn đầu của một cuộc cách mạng, robot chừng như có thể thay thế được con người ». Quân đội Nga cũng khai triển robot ngoài tiền tuyến từ mùa hè, nhưng toàn loại bọc thép, nặng nề hơn của Ukraine. Ngoài hậu cần, robot còn được thử nghiệm trong các nhiệm vụ đặt và gỡ mìn, xây công sự, tải thương. Thương binh được đặt lên các robot có dây đai để cố định - một công việc tế nhị cho người điều khiển từ xa. Sáng kiến mới nhất là robot trang bị đại bác, gây sốc cho quân địch khi nhìn thấy một cỗ máy khổng lồ tiến tới với các khẩu đại liên.

 

 

Chuyện viễn tưởng thành sự thật

 

Một phóng sự khác của Le Figaro ở Dnipro tả lại « Trên mặt trận Ukraine, các robot tiếp tế cho các chiến sĩ ngay giữa tử địa ». Tại các điểm trung chuyển, những người lính treo những gói hàng được giao lên drone « Vampire » (Ma cà rồng) có gắn camera nhiệt để di chuyển ban đêm. Những người điều khiển từ xa sẽ hướng dẫn robot đưa hàng tiếp tế đến tận chiến hào của lính tiền tiêu.

 

Sau khi chịu đựng tổn thất nặng trong hoạt động hậu cần, nay toàn bộ các tiểu đoàn của quân đội Ukraine dùng robot để tiếp tế. Andriy, một quân nhân thuộc đơn vị « Chó sói của Da Vinci » nói vui: « Đối với một số người có vẻ là chuyện viễn tưởng, nhưng “thì” tương lai đã đến với chúng tôi ». Drone thay cho sức người trong « kill zone » (vùng tử địa). Ê-kíp bảo trì lắng nghe ý kiến của các binh sĩ tiền tiêu để cải thiện thiết bị, họ liên lạc bằng sóng vô tuyến và Starlink. Ban chỉ huy khẳng định tử địa do các drone thống trị, nhưng không bao giờ thay thế được con người.

 

 

Quân đội Pháp học hỏi tinh thần sáng tạo của Ukraine

 

Về phía Pháp, Les Echos dẫn lời tư lệnh lục quân Pierre Schill thổ lộ, quân đội muốn rút tỉa kinh nghiệm từ cuộc chiến ở Ukraine để cải tiến trên nhiều mặt. Tuy đang có nhiều chuyển biến, nhưng quân đội Pháp chưa sẵn sàng cho một liên minh trong chiến tranh cường độ cao. Vẫn còn thiếu nhiều mảnh ghép trong bức tranh tổng thể, trước những thay đổi công nghệ lớn từ chiến trường Ukraine, và cả về trạng thái tinh thần.

 

Lục quân Pháp hy vọng khai triển một sư đoàn tác chiến (25.000 quân) trong vòng 30 ngày, nhưng hiện nay chỉ có thể điều cho NATO một lữ đoàn (5.000 quân) sẵn sàng chiến đấu. Được biết Pháp, Anh, Ý được NATO chỉ định chỉ huy lực lượng trong kế hoạch phòng vệ. Công nghệ là yêu cầu khẩn cấp, khi drone đã thay thế cho pháo binh trên chiến trường Ukraine, mà không quân đội phương Tây nào đoán trước được, robot đã tiến được những bước khổng lồ. Cuộc chiến Ukraine cũng cho thấy cần phải tăng cường hỏa lực tấn công xa hơn 150 kilomet.

 

Theo tướng Schill, Pháp cần tăng gấp ba số trung đoàn pháo tầm xa, gấp năm số drone và thêm 10.000 bộ binh. Đơn vị tác chiến tự động hóa đầu tiên của lục quân sẽ được thành lập. Tướng Bruno Baratz cho biết sẽ phối hợp nhiều nhân tố, khuyến khích sáng tạo. Tại Ukraine, công nghệ thay đổi liên tục, các sáng kiến bị vô hiệu hóa trong vòng không đầy ba tháng.

 

Pháp đang thử nghiệm loại đạn điều khiển từ xa Véloce, với drone FPV Noctua hay Oskar. Để chủ động, quân đội Pháp không muốn trang bị Himars của Mỹ hay Puls của Israel, mà dùng Foudre và một số khác đang thử nghiệm. Số đại bác 20 ly trong kho sẽ được tái chế để thành vũ khí chống drone giá rẻ, nhờ thêm hệ thống ngắm trang bị trí thông minh nhân tạo. Thiết giáp Griffon để chuyển quân sẽ biến thành bệ phóng moọc-chê 120 ly. Tinh thần sáng tạo từ Ukraine đang lan tỏa.

 

 

Mỹ mua TikTok, càng chứng tỏ sự lép vế của châu Âu

 

Liên quan đến Hoa Kỳ, Libération dành trang nhất cho thương vụ mua TikTok của tổng thống Mỹ Donald Trump. Tuy vẫn chưa hoàn tất, nhưng vụ này làm rõ thêm sự yếu kém của châu Âu, không thể áp đặt một thỏa thuận tương tự cho Trung Cộng và phải chịu đựng những tác động đến dân chủ cũng như tâm lý do nền tảng này gây ra.

 

Người bán chẳng mấy từ tế, sản phẩm được coi là độc hại, giá cả rất thấp, điều kiện mua bán còn mơ hồ. Nhưng hôm thứ Năm Donald Trump loan báo đã ký sắc lệnh về việc TikTok, mạng xã hội phổ biến nhất thế giới nhượng lại các hoạt động ở Hoa Kỳ. Tổng thống Mỹ chỉ nói rằng bên mua là một tổ hợp công ty rất tinh tế, có nghĩa là gần gũi với các ý tưởng của ông, và thỏa thuận được thương lượng trực tiếp giữa Donald Trump và Tập Cận Bình vào tuần trước. Bởi vì 170 triệu người Mỹ thường xuyên sử dụng TikTok, và các cơ quan tình báo, chuyên gia tâm thần không ngừng báo động về tác hại.

 

Mục đích đầu tiên của chính quyền Washington là kiểm soát những nội dung được phổ biến trên đất Mỹ, cấm chuyển dữ liệu của người sử dụng Mỹ sang Hoa lục. Trả lời phỏng vấn của Libération, thượng nghị sĩ Claude Mahuret, người chủ trì ủy ban điều tra về ảnh hưởng TikTok tại Pháp nhấn mạnh, mạng xã hội này đã gây rối loạn nền dân chủ, giúp cực hữu và cực tả mạnh lên. TikTok nhìn nhận đã nói dối về việc khai thác dữ liệu của người sử dụng châu Âu, và thản nhiên đóng món tiền phạt 530 triệu euro. Ông Mahuret lo ngại, để đổi lấy việc chấp nhận bán 80 % TikTok, Donald Trump có thể nhượng bộ Tập Cận Bình về những điểm khác.

 

 

Larry Ellison, đại gia tuyệt đối trung thành với Donald Trump

 

Libération vẽ nên chân dung Larry Ellison, nhà sáng lập Oracle, nhân vật trung thành của Donald Trump, là trung tâm của tổ hợp sẽ mua lại TikTok. Công chúng ít biết đến Ellison, tuy hôm 10/09 ông đã soán ngôi Elon Musk trong vài tiếng đồng hồ để trở thành người giàu nhất thế giới, vì Oracle phục vụ khách hàng chủ yếu trong ngành an ninh chứ không phải đại chúng. Với tài sản ước tính 400 tỷ đô la, Larry Ellison đang kỳ vọng trở thành đại gia công nghệ.

 

Thương vụ TikTok là cách Donald Trump cảm ơn nhà tỷ phú đã ủng hộ ông ngay từ chiến dịch tranh cử tổng thống đầu tiên năm 2016, ngược với các ông chủ lớn khác trong ngành công nghệ như Mark Zuckerberg (Meta), Sundar Pichai (Google) hay Jeff Bezos (Amazon) chỉ ngả theo Trump rất trễ tràng. Thậm chí Larry Ellison hồi cuối năm 2020 còn quay lưng với Santa Clara và thung lũng Silicon, trụ sở truyền thống của Oracle để dời về Austin, thuộc bang bảo thủ Texas. Charles Thibout, giảng viên Science Po cho biết các nhà lãnh đạo Oracle về tư tưởng rất gần gũi với ông Trump.

 

Với TikTok, Ellison đặt chân vào thị trường quảng cáo rộng lớn và tham vọng của ông không dừng ở đây: ông chiếm phần lớn hãng phim Paramount đang sở hữu kênh truyền hình CBS, và đang dòm ngó tập đoàn Warner Bros, chủ kênh CNN.